ក្រុងបេតអែលពីខាងជើងយេរូសាឡិម Bethel North of Jerusalem (בֵּית־אֵל, beith-el). ឈ្មោះ «បេតអែល» មានន័យថា «ផ្ទះរបស់ព្រះ»។ បេតអែលជាទីកន្លែង ដែលលោកយ៉ាកុបសុបិនឃើញមានជណ្ដើរមួយបញ្ឈរលើផែនដី មានចុងខ្ពស់រហូតដល់មេឃហើយមានទេវតារបស់ព្រះជាម្ចាស់នាំគ្នាចុះឡើង (លោកុប្បត្ដិ ២៨:១២,១៩)។ ហើយបេតអែលក៏ជាទីកន្លែងដែលអ៊ីស្រាអែល (ខាងជើង) មានទីបរិសុទ្ធដ៏សំខាន់របស់គេផងដែរ។ (សូមមើលផែនទី «អ៊ីស្រាអែលកណ្តាលនិងភាគខាងត្បូង» http://www.dkdl.org/?page_id=1666)
ព្រះគម្ពីរមានសេចក្តីយោងជាច្រើនអំពីបេតអែលជាកន្លែងមួយដែលមានទីសក្ការៈដ៏សំខាន់ និងជាបន្ទាយដ៏សំខាន់នៅព្រំដែនរវាងអ៊ីស្រាអែលខាងជើងនិងយូដាខាងត្បូង (សតវត្សទីដប់ដល់ដើមសតវត្សទីប្រាំមួយ មុនគ.ស)។ ក្រុងហេប្រូនគឺនៅចំនុចប្រសព្វរវាងផ្លូវភាគខាងជើងភាគខាងត្បូងដ៏សំខាន់ពីក្រុងហេប្រូនទៅស៊ីគែមនិងផ្លូវដ៏សំខាន់ពីភ្នំកណ្តាលទៅទន្លេយ័រដាន់ជ្រលងភ្នំ។ បេតអែលស្ថិតនៅលើព្រំដែនរវាងកុលសម្ព័ន្ធអេប្រាអ៊ីមនិងបេនយ៉ាមីន ដែលនៅទីបំផុតបានក្លាយជាទីសម្គាល់ព្រំដែនរវាងអ៊ីស្រាអែលខាងជើងនិងយូដានៅខាងត្បូង។
បេតអែលនៅក្នុងព្រះគម្ពីរ
ព្រះគម្ពីរសញ្ញាចាស់បានលើកឡើងបេតអែល (កាលពីដើម គេហៅកន្លែងនោះថា «លូស» លោកុប្បត្ដិ ២៨:១៩; ៣៥:៦) បានច្រើនជាងតំបន់ណាមួយផ្សេងទៀត លើកលែងតែក្រុងយេរូសាឡឹម ឯព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មីមិនបានលើកឡើងអំពី«បេតអែល» ឡើយ។
លោកុប្បត្ដិ៖ នៅក្នុងកណ្ឌលោកុប្បត្ដិ បេតអែលគឺជាកន្លែងដ៏បរិសុទ្ធ។ រឿងពីរនៅក្នុងកណ្ឌលោកុប្បត្ដិកត់ត្រាថា លោកអប្រាហាំបានថ្វាយយញ្ញបូជាដល់ព្រះអម្ចាស់នៅកន្លែងចន្លោះពីបេតអែលនិងក្រុងអៃ (លោកុប្បត្ដិ ១២:៨; ១៣:៤–៤)ហើយបេតអែលគឺជាកន្លែងដ៏សំខាន់នៅក្នុងរឿងអំពីយ៉ាកុប។ នៅក្នុងលោកុប្បត្ដិ ២៨:១០–២២ យ៉ាកុបបានឃើញនិមិត្តមួយនៅបេតអែល ហើយគាត់យកដុំថ្ម ដែលលោកកើយនោះ មកដាក់បញ្ឈរជាស្តូប ដើម្បីធ្វើជាសាក្សីថា នេះជាកន្លែងបរិសុទ្ធ (សូមមើល លោកុប្បត្ដិ ៣១:១៣ ផងដែរ)។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក គាត់បានត្រឡប់ទៅបេតអែល ហើយបានធ្វើអាសនៈមួយថ្វាយព្រះជាម្ចាស់ (លោកុប្បត្ដិ ៣៥:១–៨; សូមមើល លោកុប្បត្ដិ ៣៥:១៥–១៦ ផងដែរ)។
សញ្ជ័យនិងទូទាត់របស់ជនជាតិអ៊ីស្រាអែល យោងតាម យ៉ូស្វេ ១៨:២២ បេតអែលស្ថិតនៅក្នុងស្រុក ដែលបានផ្ដល់ឱ្យកុលសម្ព័ន្ធបេនយ៉ាមីន។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ពួកចៅហ្វាយ ១:២២ ចែងទុកថា អំបូរអេប្រាអិមបានច្បាំងដណ្ដើមយកបេតអែល (សូមមើល ពួកចៅហ្វាយ ៤:៥ ផងដែរ)។ នៅសម័យនោះបេតអែលនៅតែជាមជ្ឈមណ្ឌលសាសនាដ៏សំខាន់មួយរបស់ជនជាតិអ៊ីស្រាអែល គឺមានតែស៊ីឡូដែលសំខាន់ជាង (ពួកចៅហ្វាយ ២១:១២–២៥)។ កណ្ឌនិក្ខមនំ និង ១សាំយូអែល បង្ហាញថា៖
- បេតអែលគឺជាកន្លែងដែលគេទៅ ដើម្បីស្វែងរកព្រះហឫទ័យ នៅពេលគេប្រឈមមុខនឹងការលំបាក (ឧទាហរណ៍ ពួកចៅហ្វាយ ២០:១៨–២៨)
- ហិបនៃសម្ពន្ធមេត្រីរបស់ព្រះជាម្ចាស់ស្ថិតនៅបេតអែល (ពួកចៅហ្វាយ ២០:២៧)
- លោកសាំយូអែលបានគ្រប់គ្រងពីបេតអែល (និងក្រុងផ្សេងៗទៀត) (១សាំយូអែល ៧:១៥–១៦; ១០:៣)។
បន្ទាប់ពីអ៊ីស្រាអែលចែកជាពីរ ក្រោយសម័យសាឡូម៉ូន បេតអែលបានក្លាយជាស្រុកភាគខាងត្បូងនៃនគរ ស្ថិតនៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។ ស្ដេចយេរ៉ូបោមបានអោយគេសិតធ្វើរូបគោមាសពីរ ហើយតម្កល់រូបគោមួយនៅបេតអែល និងមួយទៀតនៅក្រុងដាន់ (១ពង្សាវតារក្សត្រ ១២:២៦–៣៣)។ ទីកន្លែងទាំងពីរនេះបានក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលសាសនាសម្រាប់នគរអ៊ីស្រាអែលភាគខាងជើង ដើម្បីមិនអោយមនុស្សត្រូវធ្វើដំណើរទៅថ្វាយបង្គំនៅក្រុងយេរូសាឡឹម ដែលស្ថិតនៅក្នុងស្រុកយូដាទេ (១ពង្សាវតារក្សត្រ ១៣)។
ការថ្វាយបង្គំនៅបេតអែល៖ មជ្ឈមណ្ឌលសាសនានៅបេតអែលត្រូវបានភ្ជាប់ជាមួយរូបគោ (២ពង្សាវតារក្សត្រ ១០:២៩) ដូចជាពួកស្រុកកាណានធ្លាប់ថ្វាយបង្គំរូបគោនៅទីនោះ។ ហោរាយេរេមា ហូសេ និងអេម៉ុសបានប្រកាសព្រះបន្ទូលប្រឆាំងនឹងការថ្វាយបង្គំរូបព្រះនៅបេតអែល (យេរេមា ៤៨:១៣; ហូសេ ១០:១៥; ១២:៤; អេម៉ុស ៣:១៤; ៤:៤; ៥:៥, ៦; ៧:១០, ១៣)។ អេម៉ុសបានប្រកាសថា ព្រះជាម្ចាស់នឹងដាក់ទោសអ៊ីស្រាអែលដោយសារពួកគេមានអាសនៈនៅបេតអែល (ឧទាហរណ៍ អេម៉ុស ៣:១៤)។
សម័យនិរទេសនិងក្រោយនិរទេស៖ បន្ទាប់ពីអាសស៊ើរបានបំផ្លាញអ៊ីស្រាអែល បេតអែលនៅតែជាមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ពួកសង្ឃ (២ពង្សាវតារក្សត្រ ១៧:២៧–២៩)។ យ៉ូសៀសស្តេចយូដា (៦៣៩–៦០៩ មុន គ.ស.) កម្ទេចទីសក្ការៈបូជានៅបេតអែលក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់សាសនានៅសតវត្សរ៍ ទី៧ មុន គ.ស. (២ពង្សាវតារក្សត្រ ២៣:៤, ១៣–១៩)។ បេតអែលនៅស្ថិតស្ថេរបន្ទាប់ពីនិរទេសទៅបាប៊ីឡូន (អែសរ៉ា ២:២៨; នេហេមា ៧:៣២) ហើយ នេហេមា ១១:៣១ ចែងទុកថា ពូជអំបូរបេនយ៉ាមីនបានចូលរស់នៅបេតអែល។
Leave a Reply