Alexander, T. D., & Rosner, B. S. (Eds.). (2000). New dictionary of biblical theology. Downers Grove, IL: InterVarsity Press.
Brand, C., Draper, C., England, A., Bond, S., Clendenen, E. R., & Butler, T. C. (Eds.). (2003). Hallel. Holman Illustrated Bible Dictionary. Nashville, TN: Holman Bible Publishers.
Carson, D.A., R. T. France, J. A. Motyer & G. J. Wenham, Ed.(1994). New Bible commentary: 21st century edition, (4th ed.) Leicester, England; Downers Grove, IL: Inter-Varsity Press.
Elwell, W. A., & Beitzel, B. J. (1988). In Baker encyclopedia of the Bible. Grand Rapids, MI: Baker Book House.
Kidner, D. (1975). Vol. 16: Psalms 73–150: An Introduction and Commentary. Tyndale Old Testament Commentaries. Nottingham, England: Inter-Varsity Press.
Matthews, V. H., M. W. Chavalas & J.H. Walton (2000), The IVP Bible background commentary: Old Testament, Downers Grove, IL: InterVarsity Press.
Powell, M. A. (Ed.). (2011). hallel. In The HarperCollins Bible Dictionary (Revised and Updated). New York: HarperCollins.
VanGemeren, W. A. (1991). Psalms. (F. E. Gaebelein, Ed.)The Expositor’s Bible Commentary: Psalms, Proverbs, Ecclesiastes, Song of Songs. Grand Rapids, MI: Zondervan Publishing House.
Wilcock, Michael. (2001), The Message of Psalms 73-150. The Bible Speaks Today Commentaries. Leicester, England: Inter-Varsity Press.
សេចក្ដីណែនាំសំរាប់ ទំនុកដំកើង១១៣-១១៨ Intro. to Ps. 113-118
Intro to Psalms 113-118
សេចក្ដីណែនាំសំរាប់ ទំនុកដំកើង១១៣–១១៨ «ហាលេលអេស៊ីព្ទ»
អ្នកនិពន្ធ រុហ្វ លេភិឡារ
ប្រពៃណីសាសន៍យូដាបានចាត់ទុកទំនុកដំកើង១១៣-១១៨ ជាក្រុមទំនុកដំកើងសម្រាប់សរសើរដំកើងព្រះ។ ទំនុកដំកើង១១៣-១១៨ គេឲ្យឈ្មោះថា «ហាលេលអេស៊ីព្ទ»។ «ហាលេល» គឺជាពាក្យហេព្រើរមានន័យថា «សរសើរ»។ ពាក្យថា «ហាលេលូយ៉ា»បានក្លាយមកពីពាក្យនេះគឺមានន័យថា «សរសើរតម្កើងព្រះ»។ ហេតុដូច្នេះទំនុកដំកើងហាលេលគឺជាទំនុកសម្រាប់សរសើរដំកើងព្រះ។ ទោះបើប្រភពដើមនៃទំនុកតម្កើងទាំងអស់បានសរសេរនៅក្នុងអំឡុងពេលនៃប្រវត្តិសាស្ត្រអ៊ីស្រាអែលខុសៗគ្នាក៏ដោយក៏គេបានដាក់បញ្ចូលទំនុកដំកើងទាំងនេះជាក្រុមមួយក្នុងព្រះគម្ពីរ។ គេបានហៅទំនុកដំកើងទាំងនេះថា «ហាលេលអេស៊ីព្ទ» ដោយសារតែពួកវាដូចជា បទចម្រៀងដែលធ្វើជាសៀវភៅអត្ថាធិប្បាយអំពីព្រះគម្ពីរនិក្ខមនំ ៦:៦-៧។
ទំនុកដំកើងហាលេលមានបីក្រុមគឺ: «ហាលេលអេស៊ីព្ទ» (ទំនុក ១១៣-១១៨) «ហាលេលអស្ចារ្យ» (ទំនុក ១២០-១៣៦) និងបញ្ចប់ដោយ «ទំនុកដំកើងហាលេល» (ទំនុក១៤៦-១៥០)។ ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលច្រៀងទំនុកពីក្រុមហាលេលអេស៊ីព្ទនិងហាលេលអស្ចារ្យនៅថ្ងៃបុណ្យប្រចាំឆ្នាំ (លេវី ២៣; ជនគណនា ១០:១០)។ ហេតុដូច្នេះបានជាគេច្រៀងទំនុកហាលេលអេស៊ីព្ទនៅពេលបុណ្យនំបុ័ងឥតដំបែរបុណ្យថ្ងៃទី៥០ បុណ្យបារាំ និងបុណ្យឆ្លងនានា។តាមរយៈពិធីបុណ្យទាំងនេះពួកអ៊ីស្រាអែលនឹកតែពីការដែលទ្រង់បានបង្កើតជាតិសាសន៍អ៊ីស្រាអែលនិងសង្គ្រោះពួកគេប៉ុណ្ណោះ។
ហេតុនេះការច្រៀងទំនុកតម្កើងទាំងនេះមានសារៈសំខាន់ក្នុងការជួយឲ្យយើងនឹកចាំពីសេចក្ដីសង្គ្រោះដែលព្រះបានធ្វើចំពោះយើង។ កិច្ចនេះពួកលេវីមានតួនាទីពិសេសគឺច្រៀងទំនុកតម្កើងសំរាប់សរសើរតម្កើងព្រះ (២របាក្សត្រ ៧:៦; អែសរ៉ា ៣:១១)។
ទំនុក ១១៣ ជាទំនុកសរសើរដំកើងព្រះដែលបានលើកស្ទួយអ្នកក្រីក្រនិងអ្នកខ្វះខាត (ខ៧)។
ទំនុក ១១៤ បានកត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រដែលព្រះបានសង្គ្រោះអ៊ីស្រាអែលចេញពីអេស៊ីព្ទ ទំនុក១១៥-១១៦ បានសរសេរអំពីការដែលព្រះបានសង្គ្រោះសហគមន៍អ៊ីស្រាអែលនិងពួកគេម្នាក់ៗឲ្យរួចផុតពីសេចក្ដីស្លាប់ខាងសាច់ឈាមនិងសេចក្ដីស្លាប់ខាងវិញ្ញាណ។ ទំនុក ១១៧ ព្រះបង្ហាញសេចក្ដីស្រឡាញ់តាមអ្វីដែលទ្រង់ធ្វើជាការលើកទឹកចិត្តដល់គ្រប់សាសន៍ឲ្យសរសើរតម្កើងទ្រង់។ ទំនុក ១១៨ ជាទំនុកប្រាប់ពីដំណើរដ៏អស្ចារ្យចូលទៅក្នុងវត្តមានព្រះតាមរយៈទ្វារនៃព្រះអម្ចាស់។
ពួកអ៊ីស្រាអែលលើកទំនុកដំកើងហាលេលអេស៊ីព្ទ (១១៣-១១៨) នៅពេលធ្វើបុណ្យរំលងនៅផ្ទះ (ទំនុក១១៤:១; ម៉ាថាយ២៦:៣០)។ នៅពេលបុណ្យរំលងគេច្រៀងទំនុកនេះជាពីរផ្នែក ១១៣-១១៤ គឺច្រៀងមុនពិសាអារហារនិងផឹកពែងទី២ ហើយបន្ទាប់ពីបានចាក់ពែងចុងក្រោយពេញពួកគេក៏ច្រៀងទំនុក ១១៥-១១៨។ ទំនុកនេះទំនងជាទំនុកតម្កើងដែលព្រះយេស៊ូវនិងសិស្សទ្រង់បានច្រៀងនៅមុនពេលទ្រង់សុគត (ម៉ាថាយ ២៦:៣០, ម៉ាកុស ១៤:២៦)។ ព្រះយេស៊ូវនិងសិស្សទ្រង់ទំនងជាបានច្រៀងទំនុកដំកើង ១១៣-១១៤ នៅមុនពិសាអាហារនិងច្រៀងទំនុក ១១៥-១១៨ ក្រោយពេលពិសាអារហាររួច(ម៉ាថាយ ២៦:៣០)។
ពេលគ្រីស្ទានច្រៀងទំនុកតម្កើងទាំងនេះយើងមិនគ្រាន់តែរំលឹកពីព្រះបានសង្គ្រោះអ៊ីស្រាអែលចេញពីអេស៊ីព្ទប៉ុណ្ណោះទេតែក៏រំលឹកពីព្រះបានសង្គ្រោះយើងដោយសារព្រះលោហិតព្រះយេស៊ូវផងដែរ។
Bibliography
Alexander, T. D., & Rosner, B. S. (Eds.). (2000). New dictionary of biblical theology. Downers Grove, IL: InterVarsity Press.
Brand, C., Draper, C., England, A., Bond, S., Clendenen, E. R., & Butler, T. C. (Eds.). (2003). Hallel. Holman Illustrated Bible Dictionary. Nashville, TN: Holman Bible Publishers.
Carson, D.A., R. T. France, J. A. Motyer & G. J. Wenham, Ed.(1994). New Bible commentary: 21st century edition, (4th ed.) Leicester, England; Downers Grove, IL: Inter-Varsity Press.
Elwell, W. A., & Beitzel, B. J. (1988). In Baker encyclopedia of the Bible. Grand Rapids, MI: Baker Book House.
Kidner, D. (1975). Vol. 16: Psalms 73–150: An Introduction and Commentary. Tyndale Old Testament Commentaries. Nottingham, England: Inter-Varsity Press.
Matthews, V. H., M. W. Chavalas & J.H. Walton (2000), The IVP Bible background commentary: Old Testament, Downers Grove, IL: InterVarsity Press.
Powell, M. A. (Ed.). (2011). hallel. In The HarperCollins Bible Dictionary (Revised and Updated). New York: HarperCollins.
VanGemeren, W. A. (1991). Psalms. (F. E. Gaebelein, Ed.)The Expositor’s Bible Commentary: Psalms, Proverbs, Ecclesiastes, Song of Songs. Grand Rapids, MI: Zondervan Publishing House.
Wilcock, Michael. (2001), The Message of Psalms 73-150. The Bible Speaks Today Commentaries. Leicester, England: Inter-Varsity Press.